اختلالات خواندن چیست؟
اختلالات خواندن یا Reading Disabilities به شرایطی گفته می شود که فرد در خواندن و یا نوشتن و یا درک مطلب مشکل داشته باشد. این گونه افراد بهره ی هوشی در حد طبیعی (و حتی گاهی بیش از میانگین جامعه) دارند. چنین افرادی در موارد زیر ممکن است دچار مشکلاتی باشند:
خواندن
نوشتن
صحبت کردن
تمرکز و توجه
محاسبات ریاضی
در آمریکا حدود 7 تا 15 درصد کودکان در سنین مدرسه دچار انواع مختلفی از اختلالات خواندن هستند. با توجه به عدم انجام بررسی در ایران در این خصوص، اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما بر اساس شواهد موجود، احتمالا آمار کودکان مبتلا به اختلال خواندن در ایران کمتر از آمار فوق نمیباشد. دیسلکسی یکی از انواع اختلالات خواندن استکه فرد مبتلا،در خواندن و یا نوشتن متون دچار مشکلاتی است. بدیهی است که اصطلاح “اختلال های خواندن” درمورد کودکانی که مشکلات یادگیری دارند صدق نخواهد کرد. مشکلات یادگیری غالبا نشات گرفته از ناتوانی های بینایی، شنوایی، ذهنی، انگیزشی، هیجانی، محیطی، اقتصادی و یا محرومیت های فرهنگی میباشد.
چه عواملی باعث اختلال خواندن می شود؟
اختلالان خواندن غالبا منشا ارثی دارند. اما در بسیاری از اختلالات خواندن، علت آنها نامشخص می باشد. علاوه بر سابقه خانوادگی که در این بیماری مشاهده می شود، سایر عوامل خطر نیز به شرح زیر هستند:
وزن کم موقع تولد
استرس های قبل و بعد از تولد
عفونت های سیستم اعصاب مرکزی
آسیب های وارده به سر
شواهد علمی اندکی مبنی بر ارتباط بین تاری دید، اختلالات حرکتی چشم و انحرافات چشم و اختلالات خواندن وجود دارد.
علائم اختلالات خواندن چیست؟
قبل از ورود هر کودک به مدرسه، غالبا والدین او از اختلال خواندن وی مطلع نیستندو اما در هنگام ورود وی به مدرسه ممکن است علائم زیر در وی مشاهده شود:
اشکال در خواندن و عدم تمایل به خواندن
بدخطی و ضعف در نوشتن
اشکال در درس ریاضی
اشکال در درک مطلبو مفهوم موضوع
اشکال در حافظه
اشکال در زبان (مثلا در دروس شفاهی و یا بخاطر آوردن لغات)
والدین بایستی به این نکته آگاه باشند که کودکان مبتلا به اختلالات خواندن ممکن است به تدریج دچار مشکلات رفتاری و شخصیتی شوند. همچنین اختلال خواندن آنها ممکن است منجر به بی علاقگی آنها به تکالیف مدرسه شود و در نتیجه از کارهای دشوار امتناع ورزند. اضطراب، افسردگی، پرخاشگری و گوشه گیری از جمله نتایج این پدیده است.
آیا ارتباطی بین چشم ها و اختلالات خواندن وجود دارد؟
بسیاری از معلمان، والدین و اولیای مدرسه ممکن است ناتوانی های درسی کودک را نشات گرفته از اختلال بینایی/چشمی وی بدانند، ولی واقعا این اختلال ناشی از روند پردازش اطلاعات در مغز است و چشم های این کودکان با سایر کودکان طبیعی تفاوتی ندارد. چشم ها مانند یک دوربین عکاسی کار میکنند. وقتی چشم “تصویری از محیط” دریافت میکند، از طریق عصب بینایی اطلاعات را به مغز ارسال میکند.
چشم های شما ادراکی نسبت به آنچه دیده میشود ندارد، همانطور که دوربین عکاسی نیز چنین شرایطی را دارد.
اما ذکر چند نکته در این زمینه بسیار مهم به نظر میرسد:
بسیاری از کودکان به علت ناتوانی های درسی ممکن است به اپتومتریست و یا چشم پزشک ارجاع داده شوند و آنان نیز مانند دیگر کودکان اختلال بینایی و چشمی داشته باشند و برای آنان عینک تجویز شود. لذا انتظار بهبودی درسی آنان با تجویز عینک و یا موارد مشابه وجود ندارد.
ممکن است برخی از چشم پزشکان و یا اپتومتریست ها تجویز فیلترها و یا تمرینات بینایی ویژه ای برای این کودکان در نظر بگیرند. انجام این تمرینات و یا تجویز عینک جهت تغییر روند ادراک بینایی کودک است و طبعا در شرایط انکساری و تیزبینی کودک اثری نخواهد داشت.
آیا درمانی برای اختلالات خواندن وجود دارد؟
درمان اختلال خواندن به تنهایی و توسط یک فرد امکان پذیر نمیباشد. برای بهبود شرایط خواندن، نوشتن و ادراک کودک، همکاری نزدیک آموزگار، والدین، اپتومتریست، شنوایی سنج (ادیولوژیست) و گفتار درمان (کلیدی ترین فرد) ضروری خواهد بود.
هماهنگی بین این افراد ضامن پیشرفت کودک خواهد بود. فراموش نکنیم عدم توجه به این کودکان باهوش، حتما مسیر زندگی آنان را در آینده دچار مشکل خواهد کرد.
منبع: کتاب دانستنیهای چشم نوشته ی دکتر سید حسن هاشمی و همکاران
فروشگاه و مرکز بینایی سنجی گوانجی با مدیریت دکتر شکوه صناعی، پزشک اپتومتریست ما سعی مینماید تا در شناخت مشکلات خواندن کودکان به خانواده ها و آموزگاران محترم یاری رساند. این موضوع شاید تاکنون مورد توجه کمتر کسی قرار گرفته باشد، اما با یک بررسی دقیق و اقدامات درمانی مناسب میتوان از مشکلات جدی این کودکان در آینده جلوگیری کرد.
